Havenbedrijf Rotterdam en FiberCore Europe maken zich samen sterk voor een duurzamere samenleving
Havenbedrijf Rotterdam heeft grote maatschappelijke ambities. Het wil internationaal toonaangevend zijn in duurzaamheid. Verbeteringen in de infrastructuur van de haven staan daarom voortdurend in het teken van vernieuwende oplossingen die zowel duurzaam als efficiënt moeten zijn. Een bijzonder voorbeeld daarvan zijn de havenbruggen voor de binnenvaart. FiberCore Europe heeft inmiddels vierentwintig van deze loopbruggen in milieuvriendelijk kunststofcomposiet gerealiseerd in het havengebied.
Projectleider Matthijs Tromp (33) werkt sinds zijn komst bij het havenbedrijf, vijf jaar geleden, nauw samen met FiberCore bij de ontwikkeling van deze bruggen in de regio Europoort. Dit jaar zullen er in het Calandkanaal-West nog twaalf worden geplaatst. “We laten hiermee zien dat het Havenbedrijf serieus werk maakt van duurzame innovaties”, zegt Tromp. “Zo willen we ook andere bedrijven enthousiast maken om hetzelfde te doen. Dit project draagt bij aan de energietransitie, omdat het product een gunstige invloed heeft op vermindering van de CO2.”
De belangrijkste functie van de havenbruggen is het verbinden van de ligplaats van het schip met de wal. De gebruikers zijn vooral schippers, bemanning en familieleden. Maar er wordt ook aangelegd door monteurs, leveranciers en ‘surveyers’ die scheepslading op kwaliteit controleren. De bruggen bieden walstroom aan, zodat de schepen de generatoren uit kunnen (soms moeten) zetten. Het Havenbedrijf heeft daarnaast bruggen gerealiseerd voor de eigen afloslocaties van patrouillevaartuigen. Een glasvezelkabel en drinkwaterleiding lopen daar door de brug naar het ponton om te kunnen voorzien in een werkplek en om de patrouillevaartuigen te bunkeren met vers drinkwater.
Vezelversterkte kunststof
FiberCore is gespecialiseerd in dragende constructies van vezelversterkte kunststof (composiet). De wereldwijd gepatenteerde InfraCore® technologie ligt hieraan ten grondslag en wordt toegepast in (verkeers)bruggen, brugdekken en sluisdeuren. Op basis van deze technologie worden grote witte matten van grof geweven glasdraden op een speciale manier als wapening gebruikt in een mal die vacuüm wordt getrokken. Vervolgens wordt het glasweefsel geïnjecteerd met hars (het ‘cement’). Na het uitharden ontstaat een opmerkelijk sterke vlakke plaat die zwaar belast kan worden. Zelfs het dek van een boorplatform zou ermee kunnen worden uitgerust. Composiet is, naast beton en staal, een aantrekkelijk constructiemateriaal geworden. Het is licht, onderhoudsvrij, milieuvriendelijk en gaat naar verwachting honderd jaar mee.
Het Havenbedrijf Rotterdam was destijds niet ongevoelig voor de positieve eigenschappen van het product. Maar wie al jaren vertrouwd is met stalen bruggen en standaarden op het gebied van infraprojecten in het havengebied, wil niet meteen het roer omgooien en in zee gaan met het relatief nieuwe kunststofcomposiet. “Daar moesten we wel even over nadenken”, glimlacht Tromp. “Mijn collega, projectengineer Age Buitenrust Hettema, heeft mij enthousiast gemaakt voor de oplossing van FiberCore. Hij heeft de ontwikkeling van de eerste loopbrug in het Hartelkanaal begeleid.”
Technisch perfect
Deze brug, geplaatst in december 2012, bestaat uit twee delen met zichtbare innovaties in vergelijking met de stalen bruggen: leidingsystemen en LED-verlichting zijn geïntegreerd én de spierwitte kleur valt op, waardoor de brug goed zichtbaar is voor de schippers. Technisch perfect uitgevoerd, maar de bouwkosten vielen hoger uit dan waarop iedereen had gerekend en ook de doorlooptijd was te lang. Tromp: “Dat lag vooral aan verkeerd gekozen uitgangspunten. De belangrijkste les die wij hebben geleerd is dat de functie van de brug leidend moet zijn, niet het ontwerp en de vormgeving waar we vanuit gingen.” In samenwerking met FiberCore heeft het Havenbedrijf vervolgens een haalbaarheidsstudie uitgevoerd met als doelstelling de life cycle kosten van de brug concurrerend te maken ten opzichte van staal. “Ambitieus, maar nu werd wel heel goed duidelijk dat op alle onderdelen, zoals productiemethode, restmateriaal en manuren, flink moest worden bespaard. En dat is gelukt met de bruggen die daarna zijn ontwikkeld. Uiteraard gebeurde dat in een team met verschillende disciplines. Naast engineers, directievoerders, planners en kostendeskundigen, waren er ook veel externe betrokkenen, zoals ingenieursbureaus en aannemers. Ik ben er trots op dat we met elkaar het geduld ervoor opbrachten en dit hebben bereikt”, zegt Tromp.
Mooie resultaten
Het onderhoudsarme concept en de lange levensduur waren voor het Havenbedrijf belangrijke argumenten om door te gaan met de ontwikkeling van de loopbruggen. Ook de passie van FiberCore-medewerkers Jan Peeters en Simon de Jong, oprichters van het bedrijf, bracht alles in een stroomversnelling. Tromp is stellig: “Zij hebben ons overtuigd dat deze alternatieve oplossing tot mooie resultaten kan leiden. Toen de uitkomsten van de Life Cycle Cost analyses (aanschaf, onderhoud en verwijdering) vergelijkbaar bleken met die van stalen loopbruggen, hadden we er vertrouwen in en zijn we gestart. Overigens wegen we niet alleen investerings- en onderhoudskosten af. Factoren als beschikbaarheid, betrouwbaarheid, risico en veiligheid zijn voor ons minstens zo belangrijk.”
Het Havenbedrijf wist dat in het ruige en zoute klimaat van de Rotterdamse haven onderhoudskosten van stalen bruggen in de loop der jaren flink kunnen oplopen. Staal moet iedere tien tot vijftien jaar geconserveerd worden om corrosie tegen te gaan. Bovendien kan dat niet ter plekke gebeuren. De stalen brug moet worden opgepakt en vervoerd naar een gespecialiseerd onderhoudsbedrijf. En dan nog is zo’n brug na veertig jaar afgeschreven. Kunststofcomposiet is onderhoudsarm en heeft het vooruitzicht van een levensduur van ten minste honderd jaar. Daarnaast is de composiet versie ongevoelig voor chemicaliën en zijn glasvezels maar liefst tien keer sterker dan staal.
Het haalbaarheidsonderzoek toonde aan dat composiet brugdekken van 32 meter mogelijk waren. Voor de afloslocaties in de Pistoolhaven (Europoort) en Madroelhaven (Pernis) was het niet mogelijk om ondersteuningspalen te heien vanwege risico’s met niet-gesprongen explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. “In de Madroelhaven wilden we hoge onderzoekskosten voor opsporing daarvan voorkomen. Door de brug niet uit standaard twee keer 19 meter op te bouwen, maar in één keer, zonder ondersteuningspaal, 32 meter te overbruggen naar het ponton, bleef die kostenpost uit beeld. In staal zou zo’n brug te zwaar zijn geweest om op een ponton aan te landen.”
In de Pistoolhaven speelde een andere uitdaging. Daar was het talud zeer steil en volledig bekleed. Heien van een ondersteuningspaal zou een lastige exercitie worden. Dus ook daar bood de lange composiet brug uitkomst. Bij de nieuwe ligplaatsen in het Calandkanaal was stabiliteit van het talud een aandachtspunt. “Door verder uit de oever te gaan, konden we ook daar dure ingrepen voorkomen, zoals ingieten van het talud met colloïdaal beton ter bescherming tegen werveling van het water door scheepsschroeven. Bij drie keer 19 meter was bovendien een extra ondersteuningspaal in een kritisch deel van het talud niet nodig.”
Duurzame ambities
Het project loopbruggen in het havengebied sluit nauw aan op de duurzame ambities van het Havenbedrijf. Ieder haalbaar initiatief dat een bijdrage levert aan de transitie naar een CO2-neutrale economie wordt omarmd. Het Havenbedrijf zet krachtig in op de ontwikkeling van duurzame industrie, zoals hernieuwbare energie, biobased productie en circulaire initiatieven.
In maart dit jaar heeft het Havenbedrijf in samenwerking met gemeente Rotterdam, Rotterdam Partners en Erasmus Centre for Entrepreneurship een interactief ecosysteem geïntroduceerd, een innovatieoverzicht vanuit havenperspectief. Het doel is om innovaties in de regio te versnellen en kansen te creëren voor deelname van meer interessante partijen in het verzorgingsgebied. Start-ups hebben een belangrijk aandeel hierin. FiberCore, zelf ooit ook een start-up, participeert in het project.
Hoger aandeel biohars
De twaalf kunststofcomposiet loopbruggen die dit jaar worden geplaatst in het havengebied bestaan voor ongeveer 25 procent uit biobased hars op basis van suiker, zonnebloemen, rapen en andere natuurlijke ingrediënten. In die samenstelling had FiberCore al eerder loopbruggen geleverd aan het Havenbedrijf. Een nieuwe ontwikkeling bij het Rotterdamse bedrijf is de mogelijkheid om een nog hoger aandeel biohars te verwerken, tot wel 45 procent. Simon de Jong, oprichter en CEO van FiberCore Europe, is er trost op dat zijn product zo nog meer kan bijdragen aan een duurzame samenleving. De Jong: “We konden dit technisch voor elkaar krijgen zonder verlies van de unieke materiaaleigenschappen. Er viel dus nóg meer te winnen. Wij bieden deze variant optioneel aan en hoe groter de batch die de klant bestelt, hoe gunstiger de productiekosten en de verkoopprijs. Net als het Havenbedrijf blijven wij ernaar streven om onze maatschappelijke betekenis te vergroten.”